Głównym obszarem badań pedagogiki specjalnej jest ”opieka, terapia, kształcenie i wychowanie osób z odchyleniami od normy, najczęściej jednostek mniej sprawnych lub niepełnosprawnych, bez względu na rodzaj, stopień i złożoność objawów oraz przyczyny zaistniałych anomalii, zaburzeń, trudności lub ograniczeń”. W Polsce obowiązuje następująca definicja osoby niepełnosprawnej: „Niepełnosprawną jest osoba, której stan fizyczny lub/i psychiczny trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza albo uniemożliwia wypełnianie zadań życiowych i ról społecznych zgodnie z normami prawnymi i społecznymi (Ustawa z 26 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osoby niepełnosprawnej, Dz.U., nr 123, póz. 776).” Pedagogika specjalna jest subdyscypliną, która jest bardzo rozbudowana i podzielona na jeszcze bardziej szczegółowe dyscypliny, takie jak:
OLIGOFRENOPEDAGOGIKA - zajmuje się edukacją oraz procesem rehabilitacji osób z niepełnosprawnością intelektualną. Pojęcie niepełnosprawności intelektualnej jest bardzo szerokie – obejmuje bowiem różne stopnie upośledzenia umysłowego, dotyczy również zaburzeń sprawności motorycznej, zaburzeń zachowania, emocjonalności, motywacji, a także wszelkich współtowarzyszących dysfunkcji. Artykuł powstał we współpracy z portalem https://medeverest.pl/
SURDOPEDAGOGIKA - zajmuje się teorią i praktyką kształcenia osób niesłyszących i słabo słyszących. Istotnym celem jest usprawnienie możliwości porozumiewania się tych osób w społeczeństwie
TYFLOPEDAGOGIKA - zajmuje się kształceniem osób niewidomych i niedowidzących.
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - dotyczy osób nieprzystosowanych społecznie, np. w wyniku wychowania w środowiskach patologicznych i brak właściwych wzorców do naśladowania. Osoby takie mogą wykazywać zachowania wrogie, które mogą prowadzić do przestępczości. Z drugiej strony można dostrzec zachowania zahamowane, np. wycofanie czy depresja – towarzyszy temu lęk, niska samoocena czy rezygnacja z ważnych życiowo celów, np. nauki.
PEDAGOGIKA TERAPEUTYCZNA – dotyczy osób z niepełnosprawnością ruchową i chorobami przewlekłymi, np. mózgowe porażenie dziecięce, uszkodzenie rdzenia, ale też skolioza czy dysplazja biodrowa itp.
W pedagogice specjalnej często używanym terminem jest REWALIDACJA. Jej zadaniem jest przywracanie zdrowia i umożliwienie rozwoju fizycznego, kompensowanie braków i uszkodzeń. Jednocześnie nacisk kładzie na korygowanie pracy narządów upośledzonych, ale też usprawnianie stron nie tkniętych niepełnosprawnością. Dąży do uspołecznienia jednostki oraz wzbudzeniu poczucia psychicznego dobrostanu.
Jak widać obszar badań pedagogiki specjalnej jest bardzo szeroki i nie dotyczy jedynie pracy z dziećmi borykającymi się z zaburzeniami intelektualnymi – a właśnie takie działania są najczęściej kojarzone z tą subdyscypliną. Istota pedagogiki specjalnej powinna być szczególnie dobrze znana osobom, które planują rozpocząć studia w tym kierunku. Nie warto kierować się jedynie popularnością danego kierunku, lecz dokładnie przeanalizować czego właściwie dotyczy.
